Vrijheid

Vandaag, 5 mei, vieren we de vrijheid. Overal in het land worden Bevrijdingsfestivals gehouden. Het is een bijzonder voorrecht om in een vrij land te leven. Het is een duur verkregen vrijheid; veel jonge mensen hebben er 70 jaar geleden hun leven voor gegeven. Dat mag niet vergeten worden. Bij het feest vandaag, hoort het gedenken op 4 mei.

Dat gedenken riep dit jaar nogal heftige reacties op. 4 Mei is op zondag en daarom gaven sommige gemeenten de voorkeur aan de zaterdag om te gedenken. Dan was men in staat om zowel de zondagsrust aan te houden en om te gedenken. Deze constructie wordt de laatste 70 jaar toegepast als 4 mei op zondag is. Ik heb de indruk dat hier niet eerder zoveel om te doen is geweest. Op tv, Facebook en Twitter kon de gereformeerde/christelijke groep in de samenleving op weinig begrip rekenen. Korte eenzijdige kretologie werd over ze uitgestort. Waarbij gemakshalve iedereen in deze groep over één kam werd gescheerd.

Waarom zo fel gereageerd? Het gedenken staat ook op 3 mei centraal. Dat is niet anders dan een dag later. Daar zit het niet in. En stel, dat er wel op 4 mei in een ‘bezwaarde’ gemeente wordt herdacht. Grote kans dat er dan niemand komt. Dan schiet je toch je doel voorbij? Wat is dan belangrijker? De reacties geven de indruk, dat bewust stilstaan bij het leed en de ellende van WOII, alleen maar op 4 mei kan. Vergeleken met de herdenkingsrituelen zoals de stilte, de fakkels, de trompet, het standbeeld en de grote klok, lijkt de datum van de herdenking een bijna sacraal gegeven te zijn. Zou in onze seculiere maatschappij dit soort dagen tot een nieuw ritueel zijn geworden waar niet meer aan te tornen valt? Zoals voorheen de zondagsrust er ook één was?

Vrijheid betekent toch dat in een samenleving andere meningen, gewoonten en geloven worden gerespecteerd? Hoe kan het dat juist nu, zo weinig ruimte is voor mensen die het liever net iets anders willen? Concreet: hoe vrij ben je als gereformeerd gelovige, die op zondag tijd wil vrijhouden om dat geloof te beleven, om te kiezen voor de mogelijkheid om het gedenken op een ander moment te doen? Hoeveel ruimte is er in onze samenleving nog voor een ander geluid? Vrijheid kan alleen functioneren wanneer we de ander in zijn/haar waarde laten. Vrijheid is weerbarstig, want het betekent dat die ander weleens heel anders denkt dan ikzelf. Toch zullen we elkaar die ruimte moeten geven, geen burger uitgezonderd. Vrijheid is wederkerig, het moet van beide kanten komen. Als we daaraan gaan rommelen, gaat dit ten koste van de vrijheid. Geleidelijk aan kunnen zo groepen worden uitgesloten en steeds minder bestaansrecht krijgen. Er zijn helaas voorbeelden waarin het steeds meer stigmatiseren van groepen in de samenleving heeft geleid tot grote conflicten en ellende. Zo zijn in de aanloop naar WOII de Joden in Duitsland langzaam maar zeker uit de samenleving weggewerkt en zo viel het minder op hoe het verder met ze is gegaan…

Als je vrijheid wilt doorgeven, moet je bereid zijn om anderen ruimte te geven anders te zijn. Dat is alleen mogelijk om met iemand te praten, te discussiëren, van mening te verschillen en hier mee kunnen en willen (samen)leven. Zo kunnen we allemaal nog vaak de vrijheid vieren.